تخصص شهرداری ها در استثمار کارگران با انعقاد قراردادهای موقت
گرچه قراردادهای موقت مشکل مشترک همه کارگران است، اما در این باره شهرداری‌ها در استثمار کارگران با انعقاد قراردادهای موقت تخصص پیدا کرده‌اند.
بنا به گزارشات منابع کارگری، بین ۹۰ تا ۹۵ درصد کارگران کشور با قرارداد موقت مشغول به کار هستند، از پرستاران که قرارداد کارشان ۸۹ روزه است تا معلمان سوادآموزی که سال‌ها است با قراردادهای موقت در مناطق محروم کار می‌کنند و کارگران پیمانکاری صنعت نفت و سایر صنایع و در نهایت نیز کارگران خدماتی در رشته‌های مختلف همانند شهرداری که شامل این دسته از کارگران می‌شوند.
در میان همه این نمونه‌های ذکر شده یک گزارش درباره کارگران مناطق مختلف شهرداری تهران نشان می‌دهد که تقریبا همه کارگران خدماتی زیر نظر پیمانکاران با قراردادهای یک ماه تا یک سال مشغول به کار هستند.
آن چه در این میان کارگران و حتی دیگر مزدبگیران جامعه را نگران کرده است، نداشتن امنیت شغلی است و این که با پایان قرارداد، هر کارگر یا مزدبگیر می‌تواند از شغل خود برکنار شده و به جمعیت میلیونی بیکاران بپیوندد.
در بین کارگران شهرداری قراردادهای مختلفی پیمانکاران با آنها منعقد می‌کنند که در بهترین حالت آن یک ساله است، اما قراردادهای ۶ ماهه، ۳ ماهه، یک ماهه، قراردادهای سفید و قراردادهای شفاهی نیز در بین کارگران فراوان یافت می‌شود.
یک کارگر ۳۲ ساله که مدت یک سال و نیم است در شهرداری تهران کار می‌کند، اما قرارداد وی سه ماهه است می‌گوید: «قرارداد همکاران من از یک ماه تا یک سال متغیر است.»
کارگر دیگری که ۴۵ سال سن دارد و اکنون ۳ سال است که با قرارداد سه ماهه در شهرداری مشغول به کار است، می‌گوید:
«همه کارگران خدماتی که خیابان‌ها را تمیز می‌کنند، قرارداد موقت دارند که بستگی به سلیقه پیمانکار دارد که چگونه با آنها قرارداد ببندد.»
وی ادامه می‌دهد: «ممکن است قرارداد من ۳ ماهه و قرارداد کارگر دیگری ۹ ماهه باشد، اما این را قاطعانه می‌گویم که محال است کارگری با قرارداد دائم در شرکت‌های پیمانکاری شهرداری تهران مشغول به کار باشند.»
یک کارگر شهرداری تهران می‌گوید: «اگر کارفرما قرارداد من را تمدید نکند، زندگی‌ام بهم می‌ریزد.»
کارگر خدماتی دیگری می‌گوید: «سال گذشته ۳ کارگر پس از اتمام قرارداد بیکار شدند و همچنان بیکار هستند، در حالی که بیکاری به معنای واقعی وحشتناک است.»
کارگر دیگری می‌گوید: «خیابان‌ها همیشه نیاز به تمیز شدن دارند، اما با ما قرارداد موقت می‌بندند؛ تمام پاکبانان شهرداری در این منطقه، قراردادهای ۳، ۶، ۹ و ۱۲ ماهه دارند و پس از اتمام قرارداد، پیمانکار می‌تواند بگوید خداحافظ!»
نگاهی به سوابق امر در قراردادهای موقت
قراردادهای موقت از سال ۶۹ تحت عنوان «قرارداد مدت معین» در ماده ۷ قانون کار به رسمیت شناخته شد؛ با این شرط که تنها در کارهایی که طبیعت آنها غیرمستمر است مورد استفاده قرار بگیرید.
در این ماده دولت را نیز موظف نمود تا حداکثر زمان موقت برای کارهایی که جنبه غیرمستمر دارند را مشخص و تصویب نماید.
اما از اوایل سال ۷۰، قراردادهای موقت به مرور جایگزین قراردادهای دائم شد و این روال به شکلی پیش رفت که اکنون پس از گذشت ۳۰ سال از تصویب آن، به یک فرم غالب در همه مشاغل و رشته‌های اقتصادی و موسسات دولتی و خصوصی تبدیل شده و این قرارداد موقت به شکلی رسمیت یافته است.
آن چه کارگران را در مشاغل مختلف نگران کرده است، موضوع عدم امنیت شغلی است و اکنون تقریبا در تمامی تجمعات اعتراضی کارگران، یکی از اصلی‌ترین خواسته‌های آنها لغو قراردادهای موقت و به خصوص در شهرداری‌ها کنار گذاشتن شرکت‌های پیمانکاری است.
این موضوع به یک خواسته عمومی کارگران تبدیل شده است و روزانه نیز در حال افزایش است و در همه زمینه‌ها، از کارگران تا پرستاران و معلمان و غیره، خواهان تبدیل وضعیت شغلی خود از قرارداد موقت به دائم هستند.
در بهمن ماه ۹۸، هیات دولت پس از ۳۰ سال از تصویب این ماده قانون کار، مدت موقت برای کارهایی که جنبه غیرمستمر دارند را ۴ سال تعیین کرد.
کارفرما برای کارهای پروژه‌ای می‌تواند برای ۴ سال با کارگر قرارداد موقت امضاء کند و پس از ۴ سال، در حالی که پروژه ادامه پیدا کرد، قرارداد کارگر تا پایان پروژه دائمی محسوب می‌شود.
سپردن سرنوشت کارگران شهرداری به دست پیمانکاران
در بین همه کارگران و مزدبگیران، موضوع قراردادهای موقت در شهرداری‌ها به یک روال تبدیل شده است و آنها با سپردن سرنوشت کارگران به دست پیمانکاران، به بهانه قطع مزایا، بیمه و دیگر مطالبات مزدی، هزینه کمتری می‌پردازند و از سوی دیگر مسئولیتی در قبال کارگران نپذیرفته و پاسخگوی مطالبات آنها نیستند.
کارگران شهرداری‌ها با فشار کاری زیادی مواجه هستند و تاخیر در پرداخت دستمزد آنها، عدم پرداخت اضافه‌کاری، اخراج و بیکاری پس از اتمام قرارداد، از جمله مشکلاتی که با آن روبرو بوده و روزانه شاهد تجمع اعتراضی و اعتصاب کارگران شهرداری در مناطق مختلف کشور با عنوان همین خواسته‌ها هستیم.
علاوه بر این از دیگر مزایا همچون لباس کار، دستکش و سایر امکانات بهداشتی محروم بوده تا جایی که پیمانکاران حتی ابزار کار آنها از جمله جارو را در اختیارشان قرار نمی‌دهند.
در جواب اعتراض و اعتصاب کارگران شهرداری‌ها، رایج‌ترین کار پاس‌کاری آنها بین پیمانکار و شهرداری است؛ شهرداری پیمانکار را مقصر و پاسخگو می‌داند و پیمانکار نیز مدعی مطالباتش از شهرداری است که امکان پرداخت مزد کارگران را ندارد.
