سخنرانی آتشین میرزا کوچک خان و اعلان اولین حکومت جمهوری ایران

به‌یاد بنیان‌گذار اولین حکومت جمهوری در ایران، میرزا کوچک خان در سالگرد تاسیس‌اولین جمهوری در ایران

میرزا کوچک خان:
ما با شرافت زیست کرده‌ایم
و با شرافت مراحل انقلابی را طی کرده‌ایم
و با شرافت خواهیم مرد

روز ۱۴خرداد سال ۱۲۹۹ میرزا کوچک خان جنگلی همراه با مجاهدان جنگل و در میان استقبال پرشور مردم، وارد شهر رشت شد.

ميرزا در نخستين سخنراني عمومي خود در سبزه‌ميدان رشت، اعلام كرد انقلاب ايران كاخ ستمگران و جباران را در هم خواهد كوبيد و سرانجام، مردم ايران روي رستگاري و سعادت را خواهند ديد. ۲ روز بعد سردار جنگل در یک میتینگ با شکوه، حکومت موقت جمهوری را اعلام کرد.

۱۴خرداد روز رقم خوردن یک پیروزی بزرگ برای جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران بود.

میرزا کوچک خان ضمن یک سخنرانی در آن میتینگ، دیدگاه‌ها و مواضع جمعیت «انقلاب سرخ ایران» را اعلام کرد و گفت:

۱- جمعیت انقلاب سرخ ایران اصول سلطنت را ملغی اعلام کرده و اعلان جمهوری می‌نماید.
۲- حکومت موقت جمهوری، حفاظت از جان و مال عموم اهالی را به‌عهده می‌گیرد.
۳- هر نوع معاهده و قراردادی که به ضرر ایران باشد، قدیماً و جدیداً با هر دولتی لغو و باطل می‌شناسد.
۴- حکومت موقت جمهوری، همه اقوام بشر را یکی دانسته و تساوی حقوق را درباره آنان قائل و حفظ شعائر اسلام را از فرایض می‌داند.

میرزا، پس از اعلام حکومت جمهوری گیلان، مرام‌نامه جنگل را منتشر کرد. مرام‌نامه جنگل با این مقدمه آغاز می‌شد: «آسایش عمومی و نجات طبقات زحمتکش ممکن نیست مگر به تحصیل آزادی حقیقی و تساوی افراد انسانی بدون فرق‌ نژاد و مذهب در اصول زندگانی و حاکمیت اکثریت به واسطه منتخبان ملت.»

این مرام‌نامه ۹ماده کلی داشت که از جمله آنها می‌توان به حقوق مدنیه،‌ انتخابات،‌ اقتصاد، قضاوت، دفاع و کار اشاره نمود.

در این مواد بر آسایش عمومی، آزادی حقیقی، تساوی افراد انسانی بدون تبعیضات نژادی و مذهبی، حاکمیت اکثریت ملت، استقلال و تمامیت ارضی، آزادی اجتماعی، مطبوعات، کار، کلام، تحصیل و تساوی زن و مرد در حقوق اجتماعی و برانداختن اصول بیکاری و مفتخوری تأکید شده بود.